شما در هنگام شروع به مطالعه‌ی یک کتاب جدید چه می‌کنید؟ کتاب‌های درسی‌تان را چگونه مطالعه می‌کنید؟ آیا می‌دانید که مطالعه نیز مانند هر کار دیگر روش‌ها و تکنیک‌های خاص خود را دارد؟!
هنگامی که می‌خواهید کتابی را مطالعه کنید مخصوصاً در مورد کتاب‌های درسی یکی از بهترین شیوه‌های مطالعه مفید و موثر، پیاده کردن روش ده مرحله‌ای مطالعه است. که با انجام تک تک مراحل، کمک بسیاری در یادگیری و تثبیت مطالب در ذهن شما می‌نماید.
در مواجه با یک مطلب جدید از کتاب درسی‌تان مراحل زیر را روی آن اجرا کنید:
مرحله 1- تخمین و هدفگذاری: یعنی مشخص کنید که در چه بازه زمانی چه تعداد صفحاتی را مطالعه خواهید کرد.
مرحله 2- تخلیه ذهنی: یعنی هر آنچه از قبل در مورد آن موضوع، به خاطر دارید بر روی کاغذ منتقل کنید حتی اگر در مورد صحت آن تردید دارید.
مرحله 3- مطالعه اجمالی: به طور اجمالی و سریع صفحات را ورق بزنید و به فهرست، عناوین، سوالات، تصاویر و خطوط پر رنگ شده توجه کنید.
مرحله 4- طرح سوال: در مورد مطالبی که از نظر گذراندید، سوال طرح کنید تا با نگاهی کنجکاوانه و جستجو گرانه آماده‌ی خواندن شوید.
مرحله 5- خواندن فعال برای پیدا کردن جواب سوالات: در این مرحله شروع به خواندن کتاب کنید. کتاب را عمیق و دقیق بخوانید و به دنبال پیدا کردن جواب سؤالات آخر فصل یا سؤالاتی که درذهن خود دارید، باشید.
مرحله 6- تجزیه، تحلیل و تفهیم: سعی کنید تمام مطالب کتاب را کاملاً متوجه شده و به حافظه خود منتقل کنید بعضی از قسمت‌ها نیاز به تحلیل بیشتری دارد تا شما بتوانید مفهوم آن‌ها را درک کنید.
مرحله 7- یادداشت برداری: آنچه راکه یادگرفته‌اید از حافظه خود بر روی کاغذ بیاورید و خلاصه آن‌ها را مکتوب کنید.
مرحله 8- مرور و بازبینی: متن خلاصه‌شده و متن اصلی را مجدداً بخوانید و متن خلاصه‌شده را بازبینی و اصلاح نمایید در صورتی که در کشیدن درخت حافظه مهارت دارید درخت مطلوب مورد نظر را ترسیم کنید.
مرحله 9- تعریف: مطالبی را که یاد گرفته‌اید حتی‌المقدور با صدای بلند برای خود یا دیگران تعریف کنید.
مرحله 10- تجسم: چشمتان را ببندید و مطالب خوانده شده را در ذهن خود مجسم کنید.
حال که یک سیستم کامل مطالعه را فراگرفته‌اید، کتاب مربوط به مسابقه کتابخوانی را بردارید و تک تک مراحل ذکر شده را اجرا کنید.
شما تا کنون هنگام مطالعه چند مرحله از این مراحل را اجرا می‌کردید؟ یک، دو، یا سه مرحله؟
البته این را به خاطر داشته باشید که مهمترین مرحله، مرحله پنجم یعنی خواندن فعال است و ما برای آن که بتوانیم بهتر و فعال‌تر بخوانیم لازم است سؤالاتی در مورد آن متن در ذهن داشته باشیم تا با انگیزه‌ی بیشتری مطالعه کنیم مراحل بعد از مرحله پنجم نیز در تثبیت مطالب در ذهن، به ما کمک می‌کند و باعث می‌شود که بتوانیم مطالب را به مدت طولانی‌تری در حافظه خود نگهداری کنیم.
پیاده کردن این روش بعد از مدتی تمرین بسیار آسان می‌شود و به طور ناخودآگاه آن‌ها را انجام می‌دهید و حتی برایتان لذت بخش نیز می‌شود و به قدرت شگفت انگیز این تکنیک و تأثیر آن در یادگیری‌تان پی‌خواهید برد.
من نمی‌توانم حواسم را جمع کنم و روی موضوعی که به آن فکر می‌کنم تمرکز کنم. به محض این که شروع به مطالعه می‌کنم فکرهای مختلفی به ذهنم می‌آید و حواسم پرت می‌شود. من کلاً آدم بی دقت و حواس‌پرتی هستم. من همه درس‌هایم را بلد بودم، هرکدام را بیست بار هم خوانده بودم ولی باز هم نمره‌ام کم شد. آخه نمی دونم چرا؟ آخه این تمرکز چیست؟ و چه جوری می شود تمرکز کرد؟
این‌ها سخنان یک دانش آموز حواس‌پرت است که همیشه هنگام درس خواندن با مشکل برخورد می‌کند. اگر شما جای او بودید چه می‌کردید؟ به نظر شما تمرکز یعنی چه و چگونه می‌توان آن را به وجود آورد؟
تمرکز یعنی توانایی قبول بعضی چیزها و به دور انداختن چیزهای دیگر و یا به عبارتی تمرکز یعنی دقیق شدن بر روی یک موضوع، با حذف توجه از موضوعات دیگر.
بعضی افراد فکر می‌کنند برای داشتن تمرکز بایستی بر روی ذهن خود و یا محیط اطراف خود شرایط خاصی را تحمیل کنند، ولی این طور نیست و این را بدانید شما هر چه بیشتر به ذهن خود فشار بیاورید، تمرکز مشکل‌تر می‌شود. وقتی شما مشغول تماشای فیلم یا خواندن داستان جذابی هستید بدون اعمال هیچ گونه فشاری تمرکز دارید. چون به طور طبیعی چیزی توجه ما را جلب می کند که برای ما حائز اهمیت است و از آن سود و فایده‌ای می‌بریم. بنابراین باید راهی پیدا کنیم که دقت ما، حتی نسبت به موضوعی که به آن علاقه نداریم عمیق‌تر شود و در حقیقت بین ذهن ما و آن موضوع علاقه ایجاد کنیم.
به نظر شما چگونه می‌توان این علاقه و انگیزه را ایجاد و تقویت کرد؟
اخذ: تبیان
کلمات کلیدی:
